Wypalenie zawodowe – czym jest, jak je rozpoznać i jak leczyć?
Wypalenie zawodowe z każdym rokiem staje się coraz bardziej powszechnym problemem wśród pracowników. Może on pojawić się u każdego – niezależnie od wykonywanej pracy, branży czy obowiązków służbowych. Obecnie określa się go chorobą cywilizacyjną XXI wieku. Jednak jak rozpoznać wypalenie zawodowe i co ważniejsze – jak je leczyć?
Czym jest wypalenie zawodowe?
Wypalenie zawodowe jest stanem, w którym organizm pracownika zmaga się z przewlekłym wyczerpaniem, który jest wynikiem długotrwałego stresu. Co wyróżnia wypalenie zawodowe? Objawy są charakterystyczne i najczęściej tożsame są z obniżoną satysfakcją (lub całkowitym jej brakiem) z wykonywania zawodowych obowiązków. Realizowanie się w pracy staje się źródłem apatii, zniechęcenia, a nawet frustracji.
Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) wymienić można trzy główne cechy wypalenia zawodowego. Są to:
- spadek profesjonalizmu i skuteczności w wykonywanych obowiązkach zawodowych,
- wzrastające psychiczne dystansowanie się do pracy, poczucie negatywnych emocji lub cynizmu
- oraz spadek energii i uczucie wyczerpania.
Raport The Future of Your Health z 2019 roku mówi, że aż 62% Polaków doświadczyło wypalenia zawodowego. Polska uzyskała tym samy trzeci wynik w Europie (zaraz po Serbii i Rosji). Osoby, które zmagają się z wypaleniem zawodowym doświadczają zarówno wyczerpania fizycznego, jak i psychicznego.
Nie da się jasno określić przyczyny, która jest odpowiedzialna za pojawienie się wypalenia zawodowego. Najczęściej wymienia się:
- stres,
- nadmiar obowiązków,
- niehigieniczny tryb życia (m.in.: brak umiejętności odpoczywania i relaksowania, nieprawidłowa dieta, brak aktywności).
Problem wypalenia zawodowego staje się coraz bardziej powszechny. W odpowiedzi na ten fakt od stycznia 2022 wypalenie zawodowe stanie się jednostką chorobową. Oznacza to, że osoby, które zmagają się z wypaleniem zawodowym będą mogły otrzymać zwolnienie lekarskie.
Jak rozpoznać wypalenie zawodowe?
Pierwsze symptomy są nierzadko bagatelizowane i bardzo często pochodzą z ciała. W związku z tym nie są utożsamiane z tym problemem. Najczęściej na samym początku może pojawić się obniżona odporność, bóle kręgosłupa, problemy z układem trawiennym czy kłopoty ze snem. Powszechność tych symptomów sprawia, że nie łączy się ich z problemem jakim jest wypalenie zawodowe. Oprócz tych symptomów pojawiają się także rozdrażnienie oraz zmniejszona tolerancja na stres i trudne sytuacje w pracy.
Warto być jednak świadomym, że wypalenie zawodowe może dotknąć każdego pracownika – niezależnie od branży, jak i szczebla kariery zawodowej. Problem ten może pojawić się wszędzie tam, gdzie osoba jest wystawiona na działanie dużej ilości bodźców stresogennych.
Zastanawiasz się, jak rozpoznać wypalenie zawodowe oraz jakie są najczęstsze problemy, z którymi musi zmierzyć się pracownik? Przede wszystkim jest to zatracanie się w pracy. U osoby z wypaleniem zawodowym bardzo często pojawia się pracowanie ponad normę i siłę. Po to, aby pokazać duże zaangażowanie w powierzone obowiązki. Takie działanie jednak przeciwnie – nie pokazuje zaangażowanie w pracę, a jedynie stanowi niezdrowe podejście do obowiązków zawodowych (np. praca i kontakt z przełożonym po godzinach).
Kolejnym charakterystycznym objawem wypalenia zawodowego jest przesuwanie granic. Jest on bezpośrednio połączony z punktem wcześniejszym. Czy zdarza Ci się nie wyłączać laptopa służbowego? A odpowiadanie na wiadomości na służbowym telefonie czy komunikatorze spędza sen z powiek? Jeśli tak, powinieneś zadbać o swoje zdrowie psychiczne i ponownie wyznaczyć zdrowe granice. Kolejnym charakterystycznym dla wypalenia zawodowego problemem jest nieumiejętność oddzielania pracy od życia prywatnego. Jeśli zaniedbujesz obowiązki domowe i rodzinne za sprawą ciągłego myślenia o sprawach biznesowych i służbowych to dobrze abyś sięgnął/sięgnęła po pomoc, która pozwoli przywrócić Ci odpowiedni rytm pracy i dnia.
W przypadku wypalenia zawodowego charakterystyczne jest także odkładanie obowiązków na później i prokrastynacja. Nadmiar obowiązków i przytłoczenie, jakie jest tym wywołane skutkują pojawieniem się niepokoju, obaw i poczucia, że nie posiadasz kompetencji i umiejętności, które pozwolą wywiązać się w terminie z obowiązków zawodowych.
Wypalenie zawodowe przebiega w kilku etapach. Na samym początku pojawia się wyczerpanie psychiczne i fizyczne. Z czasem są obok nich pojawia się również negatywne podejście do pracy, przełożonego i współpracowników. Na kolejnym etapie pracownik decyduje się na zwolnienia lekarskie. Ostatnim etapem rozwoju wypalenia zawodowego jest poczucie obojętności i wycofania. Brak wiary w swoje umiejętności i możliwości sprawia, że pracownik postrzega siebie jako jednostkę, która nie nadaje się do pracy, dlatego przestaje się starać.
Jak leczyć wypalenie zawodowe?
Jest prawdą, że w przypadku tego problemu lepsze jest zapobieganie niż leczenie. Dlatego warto dbać o work-life balance, czyli prawidłowo motywować swoich pracowników, wyznaczać im adekwatne do umiejętności obowiązki i dbać o prawidłowe relacje. Równowaga miedzy obowiązkami zawodowymi, a życiem prywatnym może pomóc zatroszczyć się o zdrowie psychiczne. Jak zapobiegać wypaleniu zawodowemu? Przede wszystkim należy zadbać o :
- zdrowe granice między pracą, a życiem rodzinnym,
- regularną aktywność fizyczną,
- pozytywne nastawienie i samopoczucie,
- inwestowanie w swój rozwój (szkolenia, kursy),
- regularne wizyty u lekarzy i specjalistów.
Jednak nie zawsze samo zapobieganie jest możliwe lub wystarczające. Nawet jeśli pracodawca będzie troszczyć się o swoich pracowników i zapobiegać wypaleniu zawodowemu to nie zawsze może to być wystarczające. Wypalenie zawodowe to problem, który wpływa bezpośrednio nie tylko na obowiązki służbowe, ale także życie rodzinne.
Jeśli widzisz u siebie niepokojące symptomy wypalenia zawodowego sięgnij po odpowiednią pomoc. Psychoterapeuta będzie odpowiednim specjalistą, który pomoże Ci poradzić sobie z tym problemem.