20 marca, 2023 / by Anna Bartodziejska

E jak Emocje … Czym są, jaką pełnią funkcję?

emocje

Dzisiaj odczarujemy trochę krainę zwaną emocjami.

Emocje… Słowo to zna niemal każdy. Każdy coś o tym słyszał, czytał. Niewielu z nas natomiast wie co się kryje pod tym pojęciem. 

Czym są emocje?

Nie ma jednej, prawidłowej i jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. Tematyka ta od lat fascynuje psychologów, psychiatrów, fizjologów na całym świecie. Powstało i powstaje na ten temat wiele artykułów naukowych opartych na przeróżnych badaniach.

Słowo emocja wywodzi się z łacińskiej nazwy „emovere” gdzie oznacza „na zewnątrz”, a movere – ruszać.

Według prof. Zimbardo „emocja to złożony zespół zmian cielesnych i psychicznych, obejmujących pobudzenie fizjologiczne, uczucia, procesy poznawcze i reakcje behawioralne wykonywane w odpowiedzi na sytuację”.

Mówiąc potocznie to silna, nagła reakcja psychiczna jak i fizjologiczna czy behawioralna na bodziec zewnętrzny. Emocja to subiektywne doświadczenie wewnętrzne obejmujące zarówno sferę psychiczną (np. wzruszenie, podniecenie, niepokój) jak i ciała (np. przyspieszona akcja serca, podwyższona temperatura drżenie mięśni).

Emocje towarzysza nam niemal przez cały czas. Każda sytuacja w jakiej się znajdujemy wywołuje w nas jakieś odczucia, przemyślenia i zachowania. Są one również ukierunkowane na coś lub na kogoś. 

Jakie mamy emocje?

Odpowiedź na to pytanie również nie jest jednoznaczna. Teorii rozróżniających emocje jest wiele.

Najbardziej znanym podziałem emocji jest ten zaproponowany przez Paul  Eckmana: radość, złość, smutek, strach, wstręt.

W ramach ciekawostki, klasyfikacja emocji podstawowych Plutchika zakłada występowanie 8 podstawowych emocji: radość, złość, smutek, strach, wstręt, zaufanie, zaskoczenie, oczekiwanie. 

Natomiast Carroll Izard zaproponował inny podział emocji : radość, zdziwienie, gniew, wstręt, pogarda, strach, wstyd, poczucie winy, zainteresowanie i podniecenie.

Właściwie po co nam emocje?

Emocje to nie tylko myśli czy odczucia. Pełnią one pewne funkcje.

  1. Emocje budują naszą indywidualność. Po pierwsze każdy z nas przeżywa emocje troszkę inaczej. W inny sposób także je wyrażamy. Dzięki emocjom nawiązujemy relacje, tworzymy wspólnoty, rozwijamy naszą sferę egzystencjalną i duchową, rozwijamy się i lepiej funkcjonujemy.
  2. Emocje budują sferę psychiczną. Cztery z nich: radość, smutek, strach i złość są bazą dla takich przeżyć jak nadzieja, wzruszenie, bezradność, współczucie, wściekłość, wzruszenie.
  3. Dzięki emocjom odczuwamy i reagujemy na świat wewnętrzny i zewnętrzny. To jak czujemy się będzie warunkowało zarówno nasze reakcje jak i kierunek naszych działań lub jego brak.
  4. Są adaptacyjne, pozwalają na modelowanie automatycznych reakcji. Informują nas o realności, stanowią pierwszą linię obrony. 
  5. Pełnią funkcję informacyjną, zarówno dla ich autora jak i otoczenia. Gdy jesteśmy w nowym doświadczeniu to emocje powiedzą nam, czy chcemy to doświadczenie kontynuować, czy wolelibyśmy je przerwać. Emocje są więc nośnikiem informacji co lubimy, a czego nie znosimy.
  6. Dzięki emocjom odczuwamy motywację. Właśnie dzięki nim coś nam się podoba, jest przyjemne. 
  7. Komunikują – są elementem budującym komunikacje werbalną(przy pomocy słów) jak i pozawerbalną (przy pomocy mimiki, gestów i postawy naszego ciała). 
  8. To emocje budują empatię.

Emocje dobre i złe?

Jedną z charakterystycznych cech stanów afektywnych zwanych emocjami jest ich wyraźne wartościowanie, czy to o charakterze pozytywnym czy negatywnym. Emocje przyjemne, nazywane potocznie pozytywnymi będą sprzyjały podtrzymywaniu danej aktywności. Zaś te trudne, mniej przyjemne spowodują zatrzymanie w danym działaniu czy w danej relacji. 

Nazwanie niektórych emocji złymi czy negatywnymi powoduje wrażenie, że takowa nie powinna powstawać i stąd chęć wycięcia jej, pozbycia się. Kolejno może powstać marzenie, że gdy emocje wytniemy, przestaniemy czuć dyskomfort. Nic bardziej mylnego. Emocje pozostają, a nasz świat wewnętrzny rozpoczyna proces ich wentylacji np. przez odczucia ciała czyli objawy psychosomatyczne takie jak bóle głowy, kręgosłupa, kołatania serca, uderzenia gorąca, wzrosty ciśnienia.

Trudne emocje stanowią dla nas wskaźniki zjawiska, które może być dla nas uszkadzające lub zagrażające. Pamiętajmy, że ból, choć nieprzyjemny informuje nas o zagrożeniu – może uratować nam życie lub ochronić zdrowie. Podobnie jest z trudnymi emocjami: informują o zagrożeniu, a także pokazują obszary nad którymi warto zastanowić się, skąd to się bierze i co najważniejsze, czy można z tym coś zrobić.

Wiele osób w codziennym zgiełku nie ma czasu żeby zadbać o swoje emocje.Bez względu na to czy mamy do czynienia z emocjami przyjemnymi czy nie, warto sobie je oswajać. Jak to zrobić? Najprościej będzie zacząć zadając sobie pytania: co czujemy, co się z nami dzieje, co wywołało we mnie takie reakcje, co sobie pomyślałem. A jeśli masz trudność w identyfikowaniu, nazywaniu czy przeżywaniu emocji wizyta u psychoterapeuty będzie dobrym pomysłem, wspólnie możecie odkryć Twoją emocjonalność na nowo. 

Autor: Agnieszka Świerczyńska-Grabska